Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi oluşturulmuştur (www.kulturvarliklari.gov.tr). UNESCO Türkiye 2022 Dünya Mirası Listesi nedir? Listede Türkiye’den hangi eserler mevcuttur? UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde 2022 yılı itibarıyla Dünya Miras Alanı olarak ilan edilen 1121 miras yer almaktadır. Bunlardan 845’i kültürel, 209’u doğal ve 38’i karma miraslardır. Türkiye’nin bu listede 16’sı kültürel, 2’si karma olmak üzere 18 miras alanı bulunmaktadır.(www.unesco.org.tr). Tükiye’nin 2022 Dünya Mirası’na giren alanları listeye alınma tarihlerine göre; Kapadokya ve Göreme Millî Parkı, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, İstanbul’daki Tarihi Yerler, Hattuşaş: Hitit Başkenti, Nemrut Dağı, Pamukkale ve Hierapolis Millî Parkı, KsantosLetoon, Tarihi Safranbolu Şehri, Truva Antik Kenti, Selimiye Camii ve Külliyesi, Neolitik Dönem Çatalhöyük Kalıntıları, Cumalıkızık Köyü, Bergama Antik Kenti, Diyarbakır Surları ile Hevsel Bahçeleri, Efes Antik Kenti, Ani Arkeolojik Alanı, Aphrodisias ve Göbekliepe’dir. İşte fotoğraflarla UNESCO Türkiye 2021 Dünya Mirası Listesi Ve Listeye Girmeyi Bekleyen Geçici Liste… Ayrıca Türkiye’nin Karma Mirası ve Doğal Mirası Listesi…

UNESCO’nun 1972 tarihli Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme kapsamında oluşturulan UNESCO Dünya Mirası Listesinde toplam 1121 miras alanı yer almaktadır. Türkiye’nin anılan listede 16’sı kültürel, 2’si karma olmak üzere 18 miras alanı bulunmaktadır. 2021 yılı Mayı ayında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine 2 yeni miras alanımızın daha eklenmesini uygun bulmuş ve toplam Geçici Liste sayımız toplamda 85 Miras alanına yükselmiştir. Yazımızda güncel Dünya Mirası Geçici Listesini de sizlerle paylaşıyoruz.

1. İstanbul

İstanbul, 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edilmiştir. Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan bu tarihi kent, MÖ 7. Yüzyılda kurulmuştur. İstanbul’daki dört bölge UNESCO listesindedir. Sultanahmet Sit Alanı, Süleymaniye Koruma Alanı, Zeyrek Koruma Alanı ve İstanbul Kara Surları koruma alanıdır.

2. Safranbolu

Safranbolu, Türkiye UNESCO Dünya Mirası Listesine 1994 yılında girmiştir. Batı Karadeniz’de yer alan Safranbolu, tipik bir Anadolu kentidir. Koruma altındaki evleri, geleneksel çarşıları, taş konaklardan dönüştürülen otel ve restoranları ile harika bir kenttir.

3. Efes

Efes, İzmir’de bulunan kültürel bir mirastır. Meryem Ana Evi, Çukuriçi Höyük, Efes Antik Kenti ve Ayasuluk Tepesi ile bir bütündür. Günümüzde bölgenin en turistik yerlerinden olan Efes, yılın her döneminde yerli ve yabancı turistleri ağırlayan koruma altındaki bir alandır.

4. Troya Antik Kenti

1998 yılında UNESCO Dünya Miras Listesine alınan Troya Antik Kenti Çanakkale’dedir. Dünyanın en ünlü antik kentlerinden olan Troya’nın MÖ 3. Yüzyılda kurulduğu düşünülmektedir.

5. Ani Arkeolojik Alanı

Ani Arkeolojik Alanı, İpek Yolu’nun bir kısmıdır. 2016 yılında UNESCO listesine giren Ani, mimarlık ve sanatın yüzyıllardır canlı olduğu bir coğrafyadır.

6. Afrodisias

Aydın’da bulunan Afrodisias Antik Kenti MÖ 5. Yüzyılda kurulmuştur. Günümüze kadar iyi şekilde korunmuş olarak gelen Afrodisias özellikle bünyesinde bulunan mermer ocakları ile zengin bir varlıktır.

7. Divriği Ulu Camii

1985 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınan Divriği Ulu Camii Sivas’tadır. 13. Yüzyılın başında yapılan caminin yanında iki kubbeli bir türbe ve bir hastane de vardır.

8. Nemrut Dağı

Ülkemiz Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan Nemrut Dağı 1987 yılında UNESCO tarafından korunan varlıklardan biri haline gelmiştir. Burada bulunan anıt mezar ve heykeller dünyaca ünlüdür. Gün doğumunun en güzel şekilde izlendiği yerlerden biri olan Nemrut, mutlaka görmeniz gereken yerlerdendir.

9. Çatalhöyük Neolitik Kenti

2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan Çatalhöyük, Konya’dadır. Çatalhöyük, yerleşik hayata geçiş, tarım ve avcılık tarihine tanıklık eden bir yerdir. Burada tarihi evler, sokaklar ve yerleşim yerlerini görebilirsiniz.

10. Bergama

Helenistik dönemden kalma olan Bergama, dönem dönem imparatorlukların başkenti olarak kullanılmıştır. Burası özellikle peyzaj alanında oldukça değerli bir varlıktır.

11. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri

Bu kültür mirası Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri olarak iki kısımdan oluşur. Şehir merkezinde kalan Diyarbakır Kalesi, oldukça korunmuş şekilde günümüze kadar gelmiştir. Hevsel Bahçeleri ise peyzaj alanında dünya öncülerindendir.

12. Xanthos–Letoon

Ülkemizde UNESCO Dünya Mirası Listesine ilk alınan kültürel varlıklardan olan Xanthos–Letoon Akdeniz Bölgesi’nde bulunur. Xanthos, Likya’nın başkentidir. Letoon ise Likya’nın dini merkezi olarak görülür.

13. Bursa ve Cumalıkızık

2014 yılında Türkiye UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan Bursa ve Cumalıkızık her geçen gün daha popüler olmaktadır. Yeşil Külliye, Hanlar Bölgesi, Hüdevandigar Külliyesi, Cumalıkızık Köyü, Yıldırım Külliyesi koruma altında bulunan yerlerdendir.

14. Göreme ve Kapadokya

Göreme Milli Parkı ve Kapadokya 1985 yılında UNESCO Mirası olarak değerlendirilmiştir. Doğal oluşum olması nedeniyle tüm dünyada tanınan Göreme ve Kapadokya, Soğanlı Arkeolojik Alanı, Göreme Milli Parkı, Derinkuyu ve Kaymaklı Yeraltı Şehirleri, Karlık Kilisesi, Yeşilöz Theodoro Kilisesi ve Karain Güvercinlikleri ile önemli bir doğal ve kültürel mirastır.

15. Pamukkale – Hierapolis

Beyaz travertenler, şifalı sular ve Hierapolis arkeolojik kenti ile Pamukkale ve Hierapolis UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndedir.

16. Hattuşa

Hattuşa, ülkemizde yer alan Hattuşa, Hitit İmparatorluğu’nun başkentidir. Koruma altında olan kalıntılar içerisinde evler, sular ve tapınaklar görülebilir.

17. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi

Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi 16. Yüzyılda Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Mimar Sinan’ın ustalık eseri olarak bilinen 4 minarelidir. Kültürel miraslarımızdan biridir.

18. Göbeklitepe ve Tarihteki Önemi

2018 yılında Unesco Dünya Mirası Listesine girmiştir. Şanlıurfa’ya yaklaşık 20 km uzaklıkta, Örencik Köyü sınırları içerisinde bulunan Göbekli Tepe, Türkiye’deki en eski mimari yapıların bulunduğu yer olması açısından son senelerde en çok dikkati çeken yöre olmuştur. Göbekli Tepe Neolitik Dönem’in çanak çömlek öncesine tarihlenmekte ve günümüzden yaklaşık 11 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilmektedir. Burada 1995 yılından beri yürütülen arkeolojik kazılar sonucunda önemli verilerle karşılaşılmış, özellikle insanoğlunun henüz avcılık ve toplayıcılık dönemini yaşadığı süreçte, tapınmak amacıyla tapınaklar inşa ettiği tespit edilmiştir. Kendisine henüz ev yapmamış (henüz kazılarda tespit edilememiş) olan insanın ibadet amaçlı olarak şaşkınlıkla izlenen bu tapınak ve taştan heykelleri yapmış olmaları şaşırtıcı bir tutum olarak algılanmaktadır.

Tapınaklarda çok sayıda kabartmalara rastlanılır. Figürler arasında insan başı, aslan başı, domuz başı, boğa başı, aslan, yılan, öküz, koç, tilki, turna, ördek ve kurbağa kabartmaları ile kazıma tekniğinde yapılmış yatar vaziyetteki çıplak kadın figürü gibi eserler Anadolu’nun en eski plastik sanat verileri olması açısından önem taşımaktadır.

2022 UNESCO DÜNYA MİRAS LİSTESİ

1. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) 1985 
2. İstanbul’un Tarihi Alanları (İstanbul) 1985 
3. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) 1985 (Karma Miras Alanı) 
4. Hattuşa: Hitit Başkenti (Çorum) 1986 
5. Nemrut Dağı (Adıyaman) 1987 
6. Hieropolis-Pamukkale (Denizli) 1988 (Karma Miras Alanı) 
7. Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla) 1988 
8. Safranbolu Şehri (Karabük) 1994 
9. Truva Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 1998 
10. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) 2011 
11. Çatalhöyük Neolitik Alanı (Konya) 2012 
12. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) 2014 
13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) 2014 
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (Diyarbakır) 2015 
15. Efes (İzmir) 2015 
16. Ani Arkeolojik Alanı (Kars) 2016 
17. Aphrodisias (Aydın) 2017 
18. Göbekli Tepe (Şanlıurfa) 2018

Listeye Kaydediliş Tarihleriyle Türkiye’nin UNESCO 2022 Dünya Mirası Geçici Listesindeki Alanları:

Türkiye’nin Geçici Listeye kayıtlı aday miras alanı yapılan son güncellemeyle 85 olmuştur. Dünya Mirası Merkezince yapılan incelemelerle UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesine 2 yeni miras alanımızın eklenmesi uygun bulunmuştur:

84) Kemaliye Tarihi Kenti (Erzincan) – 2021

85) Mardin Midyat Çevresi (Tur Abdin) Geç Antik ve Orta Çağ Kilise-Manastırları (Mardin) – 2021

2021 Yılı İtibarıyla Kültürel Miraslar:

1. Karain Mağarası (Antalya) 1994
2. Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşmi Ahlat Mezar Taşları (Bitlis) 2000
3. Alahan Manastırı (Mersin) 2000
4. Alanya (Antalya) 2000
5. Harran ve Şanlıurfa (Şanlıurfa) 2000
6. İshakpaşa Sarayı (Ağrı) 2000
7. Konya Selçuklu Başkenti (Konya) 2000
8. Mardin Kültürel Peyzajı (Mardin) 2000
9. Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı 2000
10. St. Nicholas Kilisesi (Antalya) 2000
11. St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Tarihi Çevresi (Mersin) 2000
12. Sümela Manastırı (Trabzon) 2000
13. Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) 2009
14. Perge Arkeolojik Alanı (Antalya) 2009
15. Sagalassos Arkeolojik Alanı (Burdur) 2009
16. Eşrefoğlu Camii (Konya) 2011
17. Hatay, St. Pierre Kilisesi (Hatay) 2011
18. Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) 2012
19. Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) 2012
20. Birgi Tarihi Kenti (İzmir) 2012
21. Gordion (Ankara) 2012
22. Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) 2012
23. Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) 2012
24. Niğde’nin Tarihi Anıtları (Niğde) 2012
25. Mamure Kalesi (Mersin) 2012
26. Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) 2012
27. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) 2012
28. Zeugma Arkeolojik Alanı (Gaziantep) 2012
29. Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) 2013
30. Laodikeia Arkeolojik Alanı (Denizli) 2013
31. Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Ceneviz Ticaret Yolu’nda Kale ve Sur Yerleşimleri 2013
32. Anadolu Selçuklu Medreseleri (Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir) 2014
33. Anavarza Antik Kenti (Adana) 2014
34. Kaunos Antik Kenti (Muğla) 2014
35. Korykos Antik Kenti (Mersin) 2014
36. Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya) 2014
37. Kültepe – Kanesh Arkeolojik Alanı (Kayseri) 2014
38. Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) 2014
39. Eflatun Pınar: Hitit Kaya Anıtı (Konya) 2014
40. İznik (Bursa) 2014
41. Mahmutbey Camii (Kastamonu) 2014
42. Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) 2014
43. Vespasianus – Titus Tüneli (Hatay) 2014
44. Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup (St. Jacob) Kilisesi (Mardin) 2014
45. Akdamar Kilisesi (Van) 2015
46. Aspendos Antik Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri (Antalya) 2015
47. Eshab-ı Kehf Külliyesi (İslami-Osmanlı Sosyal Kompleksi) (Kahramanmaraş) 2015
48. Mudurnu Tarihi Ahi Kenti: Ahiliğin Tanıkları (Bolu) 2015
49. Dağlık Frigya (Eskişehir, Kütahya, Afyon) 2015
50. Stratonikeia Antik Kenti (Muğla) 2015
51. Uzunköprü (Edirne) 2015
52. İsmail Fakirullah Türbesi ve Işık Kırılma Mekanizması (Siirt) 2015
53. Yıldız Sarayı Kompleksi (İstanbul) 2015
54. Bodrum Kalesi (Muğla) 2016
55. Sivrihisar Ulu Camii (Eskişehir) 2016
56. Hacı Bayram Camii ve Çevresindeki Tarihi Alanlar (Ankara) 2016
57. Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi (Edirne) 2016
58. Nuruosmaniye Külliyesi (İstanbul) 2016
59. Malabadi Köprüsü (Diyarbakır) 2016
60. Tuşpa/Van Kalesi, Van Tarihi Kenti ve Höyüğü(Van) 2016
61. Kibyra Antik Kenti (Burdur) 2016
62. Yivli Minare Camii (Antalya) 2016
63. Assos Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 2017
64. Ayvalık Endüstriyel Peyzajı (Balıkesir) 2017
65. İvriz Kültürel Peyzajı (Konya) 2017
66. Priene Arkeolojik Alanı (Aydın) 2018
67. Gaziantep Yeraltı Suyu Yapıları: Livas ve Kasteller (Gaziantep) 2018
68. Erken Dönem Anadolu Türk Mirası: Danişmend Beyliği Başkenti Niksar (Tokat) 2018
69. Justinian Köprüsü (Sakarya) 2018
70. Sarıkaya Roma Hamamı (Yozgat) 2018
71. Harput Tarihi Kenti (Elazığ) 2018
72. Anadolu’daki Ahşap Çatılı ve Ahşap Taşıyıcılı Camiiler (Konya-Eşrefoğlu Camii, Kastamonu-Mahmut Bey Camii, Eskişehir-Sivrihisar Camii, Afyon-Afyon Ulu Camii, Ankara-Arslanhane Camii) 2018
73. İzmir Tarihi Liman Şehri (İzmir) 2020
74. Koramaz Vadisi (Kayseri) 2020
75. Zerzevan Kalesi ve Mithraeum (Diyarbakır) 2020
76. Karatepe Aslantaş Arkeolojik Alanı (Osmaniye) 2020
77. Beypazarı Tarihi Kenti (Ankara) 2020

2022 Karma (Doğal ve Kültürel) Miraslar:

  78. Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları (Amasya) 2015

  79. Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı (Antalya) 2000
  80. Kekova (Antalya) 2000

2022 Doğal Miras:

  81. Tuz Gölü Özel Doğa Koruma Alanı (Ankara-Konya-Aksaray) 2013
  82. Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti (Samsun) 2016
  83. Ballıca Mağarası Tabiat Parkı (Tokat) 2019